09-06-2018
Invloed technologische ontwikkelingen op de arbeidsproductiviteit beperkter dan vaak gedacht
Ondanks alle verhalen over 'industrie 4.0' en artificiële intelligentie is de wereldwijde trend dat de technologische ontwikkeling tergend langzaam gaat. Tussen 1995 en 2005 had de Amerikaanse IT-industrie nog positieve uitstralingseffecten naar een productiviteitsgroei van de rest van de economie. Sinds 2005 vertoont de IT- industrie afnemende meeropbrengsten. De arbeidsproductiviteitsgroei ligt nu op het laagste niveau sinds de Tweede Wereldoorlog.
Hoe zorg je voor afdoende aanpassingsvermogen van werkenden aan technologische ontwikkelingen?
Ten aanzien van arbeidsmarktaspecten werd zowel het belang van een leven lang leren, als van een andere onderwijsaanpak benadrukt, waarbij je ook aandacht besteedt aan het leren leren van mensen die hier niet van nature mee in aanraking zijn gekomen. Ook zou het maatschappelijk meer geaccepteerd moeten worden dat mensen wisselen tussen werk, leren, vrijwilligerswerk en werk. Hierbij helpt het als inkomensonzekerheid wordt weggenomen.
Kun je zorgen dat de technologie voor je gaat werken?
Zou je als overheid bijvoorbeeld kunnen stimuleren dat technologische ontwikkelingen er mede op worden gericht om de productiviteit en het werkplezier te verbeteren van mensen met lage inkomens? Als voorbeeld werd genoemd dat je andere technologische ontwikkelingen kunt verwachten als je aan een zorgmedewerker of patiënt vraagt waar de behoefte ligt, dan wanneer je dit aan een manager of financier vraagt. Als mogelijkheid werd geopperd om ook bij opleidingen nadrukkelijk aandacht te besteden aan ethische vragen (welke bijdrage wil je aan de maatschappij leveren?) en ook om richting te geven bij overheidsbeleid via subsidie en sponsoring, met als voorbeeld startup Delta. Ook kan het doorbreken van misbruik van marktmacht verandering teweeg brengen. Bijvoorbeeld door sneller open source beschikbaar te stellen om zo de technologische vernieuwing te democratiseren en verbreden zodat meerdere belangen worden meegenomen en door antitrustwetgeving aan te pakken. Ook is te overwegen om vaker te kiezen voor publieke oplossingen, zoals een tender voor ontwikkeling van een privacybeschermend alternatief in plaats van een gangbare commerciële oplossing die data van de gebruikers doorverkoopt aan derden. Tav privacy is gesproken over een “volg mij niet” button die voor alle websites geldt in plaats van een cookie per website.
In hoeverre moet je technologiepolitiek voeren?
Moet de politiek reageren op de potentieel duizend bloeiende bloemen of moet en kan de politiek ook richtinggevend zijn? Van belang is om een lange termijn visie van de overheid te ontwikkelen over wat we willen in de komende 10, 20 en 30 jaar, ten aanzien van belangrijke thema’s als zorg, onderwijs etc, maar bijvoorbeeld ook ten aanzien van privacy, vormen van burgerparticipatie (deliberatieve democratie) bij de vraagkant van technologische ontwikkelingen en op het gebied van educatie. De overheid zou hierbij stimulerend kunnen werken om wenselijke technologie te ontwikkelen. Regulerend optreden lijkt minder haalbaar.